Tìm hiểu qua sơ đồ motor quạt và những thông tin về motor quạt công nghiệp

Motor quạt là một bộ phận quan trọng nhất của một chiếc quạt, đóng vai trò chính trong việc tạo ra luồng gió làm mát. Ngoài ra, motor quạt ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất và độ bền của thiết bị. Để hiểu rõ hơn về cách motor quạt vận hành và sơ đồ mạch điện chi tiết, hãy cùng iFan tìm hiểu qua bài viết sau đây về sơ đồ motor quạt, để giúp bạn có thể biết cách bảo trì và sửa chữa quạt đúng cách, kéo dài tuổi thọ của thiết bị.

Cấu tạo motor quạt

Motor quạt là thành phần chính giúp quạt gió công nghiệp vận hành hiệu quả, gồm các thành phần chính như:

• Stator: Đây là phần cố định của motor, bao gồm dây quấn và lõi thép. Lõi thép được ghép từ các lá thép mỏng với độ dày từ 0,35 đến 0,5 mm, dây quấn thường làm bằng nhôm hoặc đồng. Stator có vai trò tạo ra từ trường cần thiết để motor hoạt động, và đa số stator tại Việt Nam có 16 rãnh.
• Rotor: Rotor là phần quay của motor, hay còn được gọi là trục quay. Rotor được cấu tạo từ các lá thép kỹ thuật được ghép lại với nhau, giúp tạo ra chuyển động quay cần thiết cho quạt hoạt động.
• Tụ điện: Tụ điện được sử dụng để khởi động động cơ bằng cách cung cấp điện năng cần thiết để động cơ bắt đầu quay và duy trì hoạt động ổn định.
• Bạc đạn: Bạc đạn hay còn gọi là ổ bi, có nhiệm vụ giảm ma sát và hỗ trợ sự quay trơn tru của rotor. Bạc đạn được bôi trơn bằng dầu để giảm thiểu lực cản và tăng tuổi thọ của motor.
• Bạc khung nhôm: Đây là bộ phận kết nối giữa Stator và Rotor. Bạc khung nhôm giữ cho các thành phần của motor được gắn kết chặt chẽ, hỗ trợ việc lắp đặt và vận hành của motor.

Sơ đồ mạch điện của quạt

Chú thích:

• D2: công tắc số 1, điều chỉnh tốc độ quay ở mức thấp nhất
• D3: công tắc số 2, điều chỉnh tốc độ quay ở mức trung bình
• D4: công tắc số 3, điều chỉnh tốc độ quay ở mức cao nhất
• L0: cuộn dây khởi động
• L1 và L2: cuộn dây chính
• L3: cuộn dây hoạt động
• C: tụ điện, với giá trị C = 2μF cho quạt B400 và C = 1,5μF cho quạt bàn B300

Mô tả nguyên lý hoạt động cơ bản của motor quạt

Motor quạt  là một trong những linh kiện quạt công nghiệp hoạt động dựa trên nguyên lý từ trường quay. Khi dòng điện đi qua cuộn dây quấn quanh lõi sắt từ (stator), tạo ra từ trường. Tụ điện đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh dòng điện trong cuộn dây, làm thay đổi từ trường và tạo ra lực tác động lên rotor.

Cụ thể, motor quạt gồm hai phần chính: stator (phần đứng yên) và rotor (phần quay). Khi dòng điện chạy qua các cuộn dây trên stator, một từ trường xoay được sinh ra. Từ trường này gây ra lực hút và đẩy không đồng đều trên các phần của rotor, làm cho rotor quay.

Có nhiều cuộn dây bao gồm cuộn chạy, cuộn số, và cuộn đề, được kết nối khác nhau để thay đổi tốc độ quạt. Khi bạn chọn mức tốc độ khác nhau trên công tắc, các cuộn dây tương ứng sẽ được kích hoạt.

Ví dụ, khi quạt hoạt động ở tốc độ cao nhất, chỉ có cuộn chạy được kết nối vào nguồn, tạo ra từ trường mạnh nhất để quay rotor nhanh nhất. Ngược lại, khi quạt hoạt động ở tốc độ thấp hơn, cuộn số sẽ tham gia vào quá trình, làm giảm từ trường và tốc độ quay. Tụ điện sẽ hỗ trợ trong quá trình khởi động bằng cách cung cấp điện áp cao để tạo ra lực quay ban đầu cho motor. Khi motor đã hoạt động, tụ điện sẽ giảm điện áp để duy trì hoạt động ổn định của quạt.

Cách đấu dây cho motor quạt điện

Để đấu dây cho motor quạt điện đúng cách, bạn cần thực hiện các bước sau để đảm bảo hoạt động hiệu quả và an toàn:

• Bước 1: Chuẩn bị các dụng cụ cần thiết

Trước tiên, bạn hãy chuẩn bị các dụng cụ cần thiết, bao gồm đồng hồ vạn năng, mỏ hàn, dây thiếc hàn, và các dây điện cần đấu nối.

• Bước 2: Kiểm tra dây trong motor quạt

Động cơ quạt điện thường có nhiều dây màu, như xanh lá, vàng, hồng, xám, trắng. Nếu các dây bị mất dấu, bạn cần phân biệt chúng bằng cách đo điện trở giữa các cặp dây bằng cách sử dụng đồng hồ vạn năng để đo. Sau đó, bạn ghi lại kết quả đo để xác định được dây có điện trở lớn nhất.

• Bước 3: Xác định dây D1 và D5 

Dựa trên kết quả đo, dây có điện trở lớn nhất giữa các cặp dây sẽ là D1 và D5. Thông thường, bạn cần đánh dấu lại hai dây này (thường là dây màu xanh lá và hồng).

• Bước 4: Kết nối dây với tụ điện

Bạn kết nối dây D5 với một đầu của tụ điện và đầu dây D1 với đầu còn lại của tụ điện. Đây là bước quan trọng để khởi động motor quạt.

• Bước 5: Phân biệt các dây còn lại

Bạn tiếp tục đo điện trở giữa dây D5 và hai dây còn lại. Dây có điện trở lớn hơn sẽ là D3. Dây còn lại sẽ là D4.

• Bước 6: Hoàn thiện đấu dây

Bạn kết nối các dây còn lại theo sơ đồ. Dây D5 sẽ được nối với nguồn điện 220V và các dây còn lại được nối với các cuộn dây tương ứng.

Giới thiệu 2 cách đấu dây quạt công nghiệp phổ biến

Động cơ quạt công nghiệp có công suất từ 0.55kW đến 4kW thường được đấu nối theo kiểu sao. Ngược lại, các động cơ có công suất từ 5.5kW trở lên thường được đấu nối theo kiểu tam giác.

Đấu nối dây hình tam giác

Đấu nối tam giác (ký hiệu ∆) là cách kết nối ba cuộn dây của động cơ thành một mạch kín hình tam giác. Trong đấu nối tam giác, điểm cuối của mỗi cuộn dây sẽ được nối với điểm đầu của cuộn dây kế tiếp.

Đấu nối dây hình sao

Đấu nối hình sao (ký hiệu Y) là cách nối 3 đầu tương ứng của các cuộn dây vào một điểm chung. Kiểu đấu Y là khi các đầu cùng cực của ba pha được nối chung tại một điểm.

So sánh giữa đấu nối hình tam giác và hình sao

Có thể bạn quan tâm: Motor quạt điện có cấu tạo như thế nào?

Câu hỏi thường gặp

Tại sao motor quạt bị cháy và cách khắc phục?

Motor quạt có thể bị cháy vì một số nguyên nhân phổ biến như:

• Hiện tượng chập điện do dây dẫn bị hở gây ra tình trạng quá nhiệt và cháy motor.
• Vòng bi kẹt do khô dầu hoặc bị ướt nước mưa có thể làm giảm hiệu suất quay của motor, dẫn đến việc dây quấn hoạt động ở nhiệt độ cao và nhanh chóng bị lão hóa.
• Việc sử dụng quá tải làm cho quạt hoạt động ngoài công suất thiết kế cũng góp phần gây cháy.
• Lỗi lắp đặt không đúng kỹ thuật có thể làm cho motor hoạt động không ổn định.

Để khắc phục các vấn đề trên, bạn cần thực hiện một số bước sau đây:

• Bạn hãy kiểm tra và sửa chữa dây dẫn bị hở hoặc chập.
• Bạn nên bảo trì vòng bi bằng cách thay thế và bôi trơn định kỳ để đảm bảo motor hoạt động trơn tru.
• Tình trạng quá tải nên được hạn chế bằng cách đảm bảo thiết bị không hoạt động vượt quá công suất thiết kế.
• Bạn cần kiểm tra và sửa chữa lỗi lắp đặt để đảm bảo motor được lắp đặt đúng cách. Nếu dây quấn bị hỏng, bạn nên thay mới dây quấn để đảm bảo an toàn và hiệu quả hoạt động của quạt.

Tìm hiểu: Nguyên nhân motor quạt bị nóng?

Vì sao quạt sử dụng 1 thời gian bị quay chậm?

Quạt có thể quay chậm lại sau một thời gian sử dụng vì các nguyên nhân sau:

• Bám bụi: Khi quạt hoạt động lâu ngày, bụi bẩn có thể tích tụ trên các cánh quạt và động cơ, làm giảm hiệu suất và quạt quay chậm đi. Vì vậy, bạn cần thường xuyên vệ sinh quạt để giữ hiệu suất hoạt động tốt.
• Khô dầu: Nếu động cơ quạt thiếu dầu bôi trơn, các bộ phận quay sẽ không hoạt động trơn tru, dẫn đến tốc độ quay bị giảm đi đáng kể. Bạn nên bôi trơn định kỳ cho động cơ quạt để tránh tình trạng này.
• Nguồn điện yếu: Nguồn điện cấp cho quạt có thể bị yếu do dây dẫn bị hỏng hoặc sự cố trong mạng điện. Từ đó, làm giảm hiệu suất hoạt động của quạt. Bạn cần kiểm tra và khắc phục sự cố về nguồn điện để sử dụng quạt an toàn và hiệu quả hơn.
• Tụ điện bị hỏng: Tụ điện của quạt có thể bị hỏng hoặc điện dung giảm, khiến trở kháng tăng lên và tốc độ quay của quạt giảm đi. Bạn hãy thay thế tụ điện đúng quy cách để khắc phục triệt để vấn đề này.
• Rotor motor bị hỏng: Nếu rotor của motor quạt có khiếm khuyết như bị nứt hoặc bị gãy, thì tốc độ quay của quạt sẽ bị ảnh hưởng. Để khắc phục, bạn có thể kiểm tra và thay thế rotor nếu cần.
• Kỹ thuật quấn dây sai: Nếu bạn quấn lại động cơ không đúng kỹ thuật, thì trở kháng cuộn dây có thể tăng, làm giảm tốc độ quay. Bạn nên quấn dây theo đúng thông số kỹ thuật ban đầu.
• Động cơ quá tải: Quạt có thể bị quá tải nếu cánh quạt bị biến dạng hoặc lắp đặt sai, làm giảm đi tốc độ quay. Do đó, bạn nên hiệu chỉnh lại cánh quạt để có thể giúp giảm tình trạng quá tải.
• Điện áp nguồn thấp: Nếu điện áp cấp cho motor thấp hơn mức cần thiết, thì tốc độ quay của quạt sẽ giảm. Vì vậy, bạn hãy đảm bảo điện áp nguồn ổn định để duy trì hiệu suất hoạt động.
• Đấu sai cuộn dây: Việc lắp nhầm cuộn dây chính với cuộn dây phụ có thể làm tăng trở kháng và giảm tốc độ quay. Bạn cần thay thế dây quấn mới và lớp cách điện đã bị lão hóa, cùng các linh kiện thay thế đạt chất lượng cao và phù hợp với motor quạt.

Kết luận

Qua bài viết mà iFan Group đã chia sẻ, hy vọng bạn sẽ hiểu rõ hơn nhiều khía cạnh quan trọng về sơ đồ motor quạt cùng với cấu tạo cơ bản, nguyên lý hoạt động và cách khắc phục các sự cố thường gặp. Những kiến thức này giúp người dùng khám phá kỹ càng về cách vận hành và bảo trì quạt điện, ngoài ra còn hỗ trợ trong việc giải quyết các vấn đề hiệu quả, đảm bảo quạt hoạt động ổn định và lâu dài. Liên hệ ngay Hotline: 0903.636.639 đến Công ty Cổ Phần Quạt Việt Nam iFan để được hỗ trợ tư vấn nhé!

Xem ngay các sản phẩm quạt công nghiệp cao cấp, giá tốt tại iFan:

• Quạt công nghiệp di động
• Quạt đứng công nghiệp công suất lớn NS-PLUS
• Quạt trần công nghiệp